دلالت های ضمنی در جای خالی سلوچ و کلیدر دولت آبادی

در کلیدر و جای خالی سلوچ، بخش عمده ای از واقعیت های داستانی ـ شخصیت ها، کنش ها، اشیاء و صحنه ها ـ علاوه بر دلالت مستقیم بر واقعیت های عیان و عینی، مفهومی فراتر از خود را نیز در درون خود نهفته دارند که در کل به آن ها دلالت ضمنی گفته می شود. این مفاهیم عبارت اند از: دلالت های استعاری، تمثیلی، نمادین، کنایی و مجازی. تمثیل در این جا، به خاطر تعلق این دو رمان به ادبیات رئالیستی، به طور کلی ـ جز در دو سه جا ـ چندان جایگاهی ندارد. استعاره نیز در معنای خاص و تخصصی آن در حوزة ادبیات منظوم قرار می گیرد و مفهوم عام آن نیز آن چنان کلی است که مصادیق و زیرمجموعه های آن را باید در اسنادهای مجازی دیگر چون نماد و کنایه و مجاز مرسل جستجو کرد. در این دو رمان، واقعیت های کنایی و نمادین در عین دلالت بر حقیقت وجودی خود، به دلیل قرار گرفتن در موقعیت های خاصی از متن ماجرا بر حقیقتی فراتر از سطح ظاهری خود نیز راه می برند و توان وارد شدن به قلمرو دلالت های مجازی را دارند. بیش ترین گونة دلالت های مجازی در این دو رمان از نوع نماد و کنایه است که در این جا نمونه های بسیاری از آن ها به بررسی گذاشته شده است.